Duoraadslid Aäron Moscoviter sprak dit jaar bij Dodenherdenking in Bos en Lommer. Dit jaar was het thema "Vrijheid spreek je af". Lees hier het persoonlijke en prachtige verhaal van Aäron over "vrijheid" en "afspraken" in de schaduw van de Tweede Wereldoorlog en de actualiteit.
Vrijheid spreek je af
Om de vier- en vijf-meivieringen ieder jaar weer actueel te laten zijn wordt er een thema aan gekoppeld. Dit jaar is dat Vrijheid spreek je af
Dat is een prachtig thema voor vijf mei, als we de bevrijding vieren. Voor de herdenking op vier mei zijn we altijd te laat met zo’n thema, je kunt niets met terugwerkende kracht afspreken. Maar wat erger is, we herdenken dat veel mensen niets meer mochten afspreken, dat veel mensen niets meer konden afspreken. Ja, Vrijheid spreek je af
De bezetter wilde geen vrijheid, wilde niets afspreken. Mensen werden letterlijk monddood gemaakt. Mijn vader, zijn ouders, mijn ooms en tante, ze zaten allemaal ondergedoken. Het belangrijkste wat ze daarbij geleerd hebben is stil te zijn, vooral niet te spreken, dus zeker niets af te spreken.
Vrijheid spreek je af, maar in hun verknipte wereld was het andersom geworden, afspraak leidde tot onvrijheid. Als je je laat horen of iets afspreekt, dan ben je vindbaar, dan ben je pakbaar, dan ben je je vrijheid kwijt. Mijn grootouders hebben nooit een koophuis willen hebben. Hoe zou je dat mee moeten nemen als het weer tijd was om te vluchten? Voor hen was woningeigendom een afspraak die je vrijheid maar belemmerde.
Maar wij blijven hoopvol, Vrijheid spreek je af
Toen mijn grootouders na de oorlog weer in Amsterdam kwamen, druppelden de familieleden langzaam weer binnen. Te langzaam, want te veel familieleden zouden nooit meer terugkeren. Ze waren niet alleen monddood gemaakt, maar volledig dood gemaakt. Ze hadden een afspraak met de dood. Voor wie gelooft is de dood misschien een bevrijding, maar voor mijn familie gold, als god dit allemaal toestaat, dan wil ik hem niet meer. In het joodse geloof hebben de joden een verbond, een afspraak dus, met god. Dus ook hier voor de overlevenden: geen afspraak geeft vrijheid.
De rest van hun leven zouden mijn grootouders het niet meer over de oorlog hebben. Niet spreken betekent ook niet afspreken, in hun ogen dus vrijheid. De staat Israël werd gesticht, een afspraak met de Verenigde Naties. Maar daarmee werd geen rekening gehouden met de daar wonende Palestijnen. Dat werd dus verscheidene malen oorlog, waarbij alle betrokkenen een flink deel van hun vrijheid verloor. Want Vrijheid spreek je af
Mijn vader bleef niet stil, hij weigerde dienst, stond mede aan de wieg van de PSP, verbood zijn kinderen met speelgoedwapens te spelen. Kortom, de ware pacifist vanuit de wetenschap dat oorlog en geweld op den duur nooit een voor iedereen bevredigende oplossing hebben geboden.
Maar de eigen overtuiging is niet genoeg om een systeem te veranderen. Teleurgesteld in zijn medemens heeft hij zich uit de maatschappij teruggetrokken, heeft hij geen vrienden of zelfs maar kennissen meer. Met zijn ouders, zijn kinderen, zijn onderduikouders heeft hij ruzie of spreekt er niet meer mee.
Maar Vrijheid spreek je af. Waarschijnlijk heeft hij het op zijn manier geprobeerd. Maar ieders werkelijkheid is anders, het zijne nog een beetje meer dan van andere mensen. Zonder contacten, zonder afspraken, zou hij de ultieme vrijheid moeten kennen. Maar in werkelijkheid is hij veroordeeld tot het gezelschap van mijn moeder en zijn eigen interesses.
Door deze voorgeschiedenis ben ik natuurlijk gekleurd, de oorlog laat nog steeds wonden na. Ik herken de zwijgzaamheid van mijn grootouders, de verongelijktheid en terugtrekking van mijn ouders. Natuurlijk, ik probeer er iets aan te doen. Ik zit in de politiek om afspraken te maken en zo mijn ideale mix van vrijheid in gebondenheid te creëren. Want Vrijheid spreek je af.
Eigenlijk vecht ik nog altijd tegen de geest van de oorlog, het geen afspraken willen maken, omdat de eigen vrijheid prevaleert. Maar zie het Palestijnse conflict, alleen een breed gedragen afspraak kan standhouden. Alleen dan kun je genieten van vrijheid. Zowel Israëli’s als Palestijnen leven nu onder een constante dreiging en angst. De formele vrijheid van betrokken partijen leidt nu tot inperking van de feitelijke vrijheid. Laat er in godsnaam een afspraak komen, ook de mensen daar hebben recht op vrijheid.
Vanavond herdenken wij hier de gevallenen, maar vooral ook proberen we levend te houden waarvoor zij zijn gestorven, onze vrijheid. En we willen lessen trekken, en de mijne is Vrijheid spreek je af
Benieuwd naar meer toespraken van raadsleden en Dagelijks Bestuurders in stadsdeel West op Dondenherdenking? Kijk dan hier.